Thursday, January 25, 2007

Για τους αθεράπευτα ρομαντικούς ...

"Είμαι ρομαντικός / η", " τον άντρα το θέλω ρομαντικό", "Τι ρομαντικός που είσαι !" κτλ κτλ. Πόσο συχνά ακούμε φράσεις σαν κι αυτές (εγώ πάντως αρκετά συχνά); Και πόσο καλά ξέρουμε τι είναι ο ρομαντισμός;

Ο ρομαντισμός είναι ένα ρεύμα που παρουσιάστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στη δυστική ως αντίδραση στον κλασικισμό. Για την ιστορία οι κλασικιστές, συγκεντρωμένοι κυρίως στα γαλλικά πανεπιστήμια, υπερασπίζονταν μέχρι αηδίας τους αρχαίους κλασικούς, τυποποιούσαν τους κανόνες της τέχνης βασισμένοι στα αρχαία κείμενα και δη στον Αριστοτέλη (δε νομίζω να είναι υπερβολικά παράλογο αν μιλήσω για μια κάποια θεοποίηση του Αριστοτέλη). Ενάντια στην αριστοκρατική αυτή ελίτ κριτικών, πολιτικών και φιλοσόφων αναπτύχθηκαν καινούριες ιδέες, ο ρομαντικές ιδέες.


. 1) ο έρωτας : η πρώτη και τελευταία λέξη των ρομαντικών είναι ο έρωτας. Ο έρωτας για το αντίθετο φύλο, ο έρωτας για την ζωή, για τις περιπέτειες, για τη φύση, τη μουσική. Αλλά κυρίως ο έρωτας για τον έρωτα. Η αλήθεια είναι πως οι ρομαντικοί δεν ερωτεύονταν τόσο έναν άνθρωπο όσο την ιδέα του να είσαι έντονα και παθιασμένα ερωτευμένος με κάποιον. Για αυτό το λόγο ερωτεύονταν συχνά, κάθε φορά για πρώτη φορά και κάθε φορά για τελευταία. (3)

. 2) ο θάνατος : η ρομαντική ποίηση ονομάστηκε δικαιολογημένα "ποίηση της νύχτας και των τάφων". Ο θάνατος σε νεαρή ηλικία, ο βίαιος θάνατος, η περιπετειώδης ζωή στα όρια του θανάτου, οι θανάσιμες μάχες και μονομαχίες, ο θρήνος για τους αδικοχαμένους νεκρούς, η αυτοκτονία. Και τι πιο ρομαντικό από το θάνατο για ερωτικούς λόγους; (3)

Ο ρομαντισμός όμως δεν είναι μόνο αυτά. Υπάρχουν και κάποιες άλλες ιδέες που ίσως κάποιοι να θεωρήσουν αντιρομαντικές. Κι όμως, χωρίς αυτές δεν υφίσταται ρομαντισμός.

. 3) η φαντασία : το δημιουργικό μυαλό που ξεπερνάει κάθε όριο της πραγματικότητας ή της λογικής, που πλάθει ιστορίες, εικόνες, περιβάλλοντα, συναισθήματα εντυπωσιακά, πρωτόγνωρα, μοναδικά. Το αγαπημένο προσόν ενός ρομαντικού είναι η αχαλίνωτη φαντασία (τώρα αν η φαντασία επενέβαινε στην πραγματικότητα και από τα χείλη, που περιέγραφαν τόσο όμορφες εικόνες έβγαιναν και μερικά "ψεματάκια" αυτό ήταν αναπόφευκτο). (2)

.
4) η φυγή : κανένας ρομαντικός δεν μπορούσε να παραμείνει σε ένα μέρος για πολυ καιρό. Τίποτα δεν μπορούσε να τον κρατήσει, ούτε καν ο έρωτας. Ένιωθε μία ακατανίκητη επιθυμία να φύγει από το ασφυκτικό του περιβάλλον, να νιώσει τη συγκίνηση της περιπέτειας και του κινδύνου. Τα ταξίδια ήταν το εισητήριο για την ελευθερία και όσο δεν ήταν δυνατή η πραγματική φυγή ξέφευγαν χάρη στη φαντασία. (2)

. 5) η επανάσταση : η 10χρονη γαλλική επανάσταση (1789 - 1799), η ελληνική επανάσταση του 1821 και άλλες παρόμοιες εθνικές επαναστάσεις δεν μπορούσαν παρά να συγκινήσουν κάθε γνήσια ρομαντική ψυχή. Μην ξεχνάμε ότι ο ίδιος ο ρομαντισμός σαν ρεύμα ξεκίνησε σαν επανάσταση στιν κλασικισμό, στις υπάρχουσες ιδέες, στην τέχνη, στις πολιτικές ιδέες, στη φιλοσοφία. Απελευθέρωση, ανεξαρτησία, ελευθερία. Αξίες για τις οποίες όλοι ήταν πρόθυμοι να πεθάνουν. (2)

. 6) το ιστορικό μυθιστόρημα : και δη το ιπποτικό μυθιστόρημα. Μετά από την αρχαιολατρεία των προηγούμενων χρόνων οι ρομαντικοί έδειξαν την προτίμηση τους στην πιο πρόσφατη ιστορία, στη μεσαιωνική. Οι ιππότες, οι βασιλείς, οι μεγάλες μάχες, τα ιπποτικά ιδεώδη, οι ωραίες δεσποινίδες που περιμένουν στον πύργο για τον καλό τους, οι μάγοι και οι μάγισσες, οι τρελοί. Τι άλλο περισσότερο να ζητήσει κανείς; Το πρώτο ιστορικό μυθιστόρημα δεν είναι άλλο από τον περίφημο "Ιβανόη" του Walter Scot. (1)


. 7) το φανταστικό μυθιστόρημα : δεν χρειάζεται να αναφέρω και πολλά παραδείγματα. Νομίζω ένα και μόνο όνομα περιλαμβάνει τα πάντα : J. R. Tolkien. Θρύλοι, νεράιδες, ξωτικά, μάγοι, επικές μάχες, ζωντανή φύση κτλ. Επίσης οποιαδήποτε ιστορία μπορεί να περιλαμβάνει κάτι το υπερφυσικό. Ιστορίες για το πώς ο Φάουστ πούλησε την ψυχή του στο Μεφιστοφελή, πώς ο Δάντης περιηγήθηκε από τον Οβίδιος στην κόλαση και στον παράδεισο, πώς ο Ντόριαν Γκρέι διατήρησε τη νεότητα του διαπράττοντως φρικτές πράξεις και πώς παραμορφωνόταν το πορτρέτο του. Ιστορίες για φρικιαστικές πράξεις σε εξωτικές χώρες όπως στον "Τίτο" (ανθρωποθυσίες, ωμοφαγία κτλ) ή στο "Μάκβεθ" του Σαίξπηρ (ναι στον ίδιο Σαίξπηρ που έγραψε το δακρύβρεκτο "Ρωμαίο και Ιλουιέττα") (1)

.
8) η φύση : η λατρεία για τη φύση. Όχι όμως για τους ωραίους περιποιημένους και τακτικους κήπους των γαλλικών αριστοκρατικών παλατιών αλλά την άγρια φύση, τους απότομους βράχους στο διάβα της ορμητικής θάλασσας. Τα άγρια δάση. Οι ερημιές. Οι παρθένες περιοχές. Τα αγρια αιμοβόρα θηρία. Όλα αυτά συγκινούσαν την άγρια και διψασμένη για περιπέτειες ψυχή. (1)

. 9) η αναζήτηση του πρωτόγονου ανθρώπου : οι ρομαντικοί πίστευαν ότι ο πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος ήταν ο πρωτόγονος, ο απελευθερωμένος από τα πρέπει και τη λογική, ο αφημένος στις απολαύσεις και στην ηδονή (άλλο βασικό στοιχείο των ρομαντικών), αυτός που ζούσε στις άγριες περιοχές, πάλευε με τα άγρια θηρία και επιβίωνε χάρη στις δικές του δυνάμεις. Η πρώτη ουσία, η αρχική δύναμη βρισκόταν στην πρωτόγονη και πρωτόγνωρη φύση του ανθρώπου. (1)

. 10) η στροφή στην εθνική ιστορία και παράδοση : αφήνοντας πίσω τους τους κλασικούς για ακόμα μια φορά ασχολήθηκαν με το οικείο τους. Έτσι έθεσαν και τις βάσεις χάρη στις οποίες αναπτύχθηκαν οι επιστήμες της ιστοριογραφίας, της λαογραφίας, της γνωσσολογίας, της εθνογραφίας. (1)


Αυτά είναι κάποια από τα ποιο σημαντικά γνωρίσματα των ρομαντικών. Αν θέλετε μπορείτε να βαθμολογήσετε τους εαυτούς σας (οι αριθμοί με τα κόκκινα γράμματα είναι η βαθμολογία κάθε χαρακτηριστικού). Προσωπικά με άριστα το 17 μου δίνω 11 (δεν ταυτίζομαι με τα δύο πρώτα γνωρίσματα).

3 Comments:

At 29/1/07 3:01 AM, Blogger diastimata said...

Μόλις 9! Δεν το περίμενα!

 
At 29/1/07 3:03 PM, Blogger bbchris said...

Μπααααα... είμαι πολύ κυνικός για να είμαι ρομαντικός... αν και το ζώδιο μου λέει άλλα. :)

 
At 30/1/07 4:45 PM, Blogger Jason said...

Εγώ ρομαντικός είμαι αλλά νομίζω η βαθμολόγηση της ρομαντικότητας δεν είναι ρομαντική ενασχόληση...
Πολύ καλό post, πάντως, μπράβο, συγχαρητήρια.

 

Post a Comment

<< Home